Met dit boek won Gerry Velema Het Hoogste Woord 2009. Eruit jij! is een aangrijpend verhaal van een bijzondere vriendschap tussen twee jongens in Nederlands Indie. Een bijzondere vriendschap: de ene jongen Hardjono is een echte Javaan, de andere jongen Thomas voelt zich Javaan, maar is Nederlander. Het is Tweede Wereldoorlog en de sfeer in Java verandert. Wie doet er nu raar? Blijven Thomas en Hardjono vrienden? Dit verhaal is gebaseerd op ware gebeurtenissen. Een verhaal dat je niet loslaat.
Eerlijk is eerlijk. Eigenlijk had ik helemaal geen zin om dit boek open te slaan en te gaan lezen. Weer een boek over de oorlog. Hoeveel boeken denken schrijvers dat er nog geschreven moeten worden? En nu dit exemplaar van Velema. Ik slaakte een diepe zucht. Velema schrijft zeer wisselend van kwaliteit. De ene keer kan de lezer het boek tevreden dichtslaan, de andere keer is de lezer weer een teleurstelling rijker.
Dit komt omdat Velema het brengen van ‘de boodschap’ belangrijk vindt en daarin nog wel eens wil verdwalen in haar verhalen. Wat zou Eruit jij! mij voor ervaring brengen? Tevredenheid of teleurstelling?
Drie weken lang liet ik het boek onaangeroerd op de eettafel liggen en verzamelde ik moed om aan het zoveelste oorlogsverhaal te beginnen. Maar ooit moet je toch de stap zetten en dus begon ik aan de eerste bladzijde en al gauw was ik op bladzijde 33 en ik werd geraakt. Diep, diep geraakt:
‘Soms denk ik dat er ruzie is en dan zegt Hardjònò dat er niets aan de hand is. Bij ons thuis doen wij soms alsof er niets aan de hand is, terwijl er wel ruzie is’.
Eruit jij! staat vol met deze wijsheden en krachtige zinnen. Velema laat op ongekende doordringende wijze zien welke impact de oorlog heeft op vriendschappen, op levenslopen. Nog nooit heb ik een boek gelezen waar zo levensecht de treinreis beschreven werd van het ene mannenkamp naar het andere mannenkamp in Nederlands-Indië. Wie hoofdstuk 20 en 21 durft te lezen zal even denken zelf in die trein te zitten tussen Hielke en Thomas. Wie zal overleven en wie niet? Hoe zou het jezelf vergaan? En welke keuzes zou jij eigenlijk maken, ben jij een Thomas, een Hielke, een Hardjònò, of misschien zelfs een Amat?
Eruit jij! is zo aangrijpend mooi dat dit boek niemand onberoerd laat, daarnaast laat Velema zien talent te hebben met taal om te kunnen gaan. In prachtige woorden laat brengt zij dood, verdriet, vreugde, pijn, liefde, haat, vriendschap en vooral het kiezen ergens voor in beeld. Het zal mij niets verbazen dat wie dit boek gaat lezen, de volgende Hoogste Woord winnaar alvast heeft gelezen!
Wil je meer weten over deze periode in de geschiedenis, kijk ook op de site van de canon.
De kinderboekenwebsite Leesplein heeft een interview met Gerry Velema opgenomen naar aanleiding van dit boek.
Dit boek is helaas niet meer verkrijgbaar.
ML