‘Ik kan nog steeds niet geloven dat we onderweg zijn om te verhuizen naar een ander land. Een land waar ik amper iets van weet, behalve dat het klein is en naast Duitsland ligt’…(…)

Dit boek is genomineerd voor het Hoogste Woord 2018.

Stel je voor, je vader is journalist en niet bang om te zeggen waar het op staat en je woont in Armenië. Je kleuterbroertje wordt plotseling ontvoerd, maar mag naar huis, in ruil voor je vader. Die nu in de gevangenis zit. Opeens moet je ‘voorzichtig’ zijn. Klasgenoten zeggen nare dingen, doen stom en je beste vriendin Anna mag eigenlijk niet meer met je omgaan. Te gevaarlijk.

Lucine is 11 jaar, goed in voetballen en in Engels en bestfriend van Anna. Ze wordt misselijk van het v-woord: vluchten. Ze vertrekken uit hun huis naar de boerderij van een oom en tante, maar ook daar kunnen ze niet blijven. En voor Lucine het goed beseft, rijdt ze al mee met een zekere Zatik, onderweg naar een onbekend land.

Na een lange reis door Europa, en daarna door Nederland volgt hun weg langs aanmeldcentra – waar gelukkig een tolk is die ook Armeens spreekt, naar een AZC. En krijgen ze een kamer. Een kamer met telkens andere medebewoners, met hun eigen ‘geuren’, lawaai en ‘gewoontes’.

‘Ik leun met mijn ellebogen op mijn knieën en staar voor me uit. Hier zit ik dan, ergens op een stip aan het einde van de wereld’.

Je merkt hoe belangrijk en bepalend de rol van de medewerkers van St. Vluchteling is, hoe fijn het is als je een relaxte onderwijzer krijgt op school, hoe de verveling toeslaat en hoe leuk het is om leeftijdgenootjes uit de hele wereld om je heen te hebben. ‘Vriendin Dellina’ neemt haar mee naar de kerk, waar ze contact krijgen met de familie van Lotte. Aan de kerk van Dellina zou ik best kunnen wennen.

Grappig is het om te lezen dat Lucine ontdekt dat Lotte ook ‘Anne Frank’ in de kast heeft staan. Zij kent het boek ook. Gaaf, dat er ook een Nederlandse vertaling van is’. Maar Lucine voelt een ‘vulkaan in haar rommelen’ als Lotte vertelt dat haar moeder geen advocaat is voor vluchtelingen, maar ‘alleen gewone mensen’ helpt. Alsof wij geen gewone mensen zijn. Lucine wil meteen weg, buikpijn.

Als Maryam haar meeneemt naar een kledingwinkel, waar ze heel snel uit weglopen, beseft Lucine te laat wat ze eigenlijk gedaan heeft. Als we het land uit worden gezet, is dat mijn schuld’.

Dit inlevende, ontroerende boek, waarin je je goed kunt identificeren met Lucine, laat zien met welke dingen je als asielzoeker te maken krijgt. Rare opmerkingen, tv-journaals waarin je mensen ‘rot op’ hoort zeggen, bedreigingen door jongens en gelukkig ook een ‘verfvlekkenengel’. Een lied zingen als weer eens een van je klasgenoten vertrekt, maar ook ontdekken hoe droevig dit is als je zelf weggaat. Een afwijzing ontvangen, niet-mogen-blijven in Nederland en nadenken over wat toch een kans zal maken. Een kamp van de kerk. Logeren bij een gastvrij gezin, omdat je ‘uitgezet’ wordt. En leuke dingen, zoals met voetbal mee mogen doen. Tot….je te horen krijgt dat je ‘een positieve beschikking hebt gekregen‘. Maar, zal Lucine haar vader ooit weer zien?

Femmie van Santen laat op een mooie, invoelende manier zien hoe je gevoelens heen en weer gaan, hoe ‘de vulkaan in je buik soms hard gaat rommelen en bijna uitbarst’,  bij het vluchten uit je eigen land, waar je eigenlijk niet weg wilt, en de komst in een totaal onbekend land, waar je niets begrijpt: onzekerheid, afwachten, geduld met andere bewoners, onbegrip, eenzaamheid, verdriet, gemis, pijnlijke herinneringen,… Wat maak je veel mee en wat is het dan fijn dat er gelukkig ook vaak aardige mensen zijn, die je willen helpen en proberen te begrijpen. Ze laat zien hoe moeilijk het is om je eigen weg te vinden, jezelf te zijn, voor jezelf op te komen en een nieuwe weg te vinden.

Deze soepel geschreven, vlot leesbare paperback, die je wel in een keer móet uitlezen, is echt een aanrader voor jongens/meisjes 12+, bovenbouw basisschool en onderbouw VO.

Auteur Femmie van Santen werkte voor St. Vluchtelingenwerk in een AZC en schreef dit verhaal, geïnspireerd door de verhalen van de mensen die ze daar ontmoette. Ze gaf hen een stem door dit verhaal door te geven.

AP