‘De moeder aller meidenboeken’, zo wordt ‘Onder moeders vleugels’ (ook wel bekend als ‘Little Women’) wel genoemd. Generaties lang leven vrouwen al mee met de vier zussen Meg, Jo, Beth en Amy March. Eind 2019 verscheen er een nieuwe verfilming van het verhaal, en naar aanleiding daarvan een nieuwe, frisse vertaling van deze klassieker, waarvan 150 jaar geleden de eerste druk verscheen.
‘Lang geleden in Amerika, leefde er een leuk gezin…’ Het is een liedje uit mijn jeugd, de begintune van de animatieserie ‘Onder moeders vleugels’ die de EO destijds uitzond. Het ging over vier zussen, hun vader vocht in het leger tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog en samen met hun moeder maakten ze er het beste van, zo zonder man en vader. Ik herinner met er nog flarden van; er was een wat ijdele zus (aan wie ik een beetje een hekel had), een hele stoere zus (die vond ik de leukste), een hooghartig jongste zusje een zus die zo niet-normaal braaf was dat ik er vaak hard om moest lachen. Het was vermakelijk en een tikje wereldvreemd.
Bij het lezen van deze nieuwste vertaling bekruipt me dat gevoel weer, hoewel ‘vermakelijk’ de lading niet helemaal dekt. Als je je eraan over kunt geven is het heerlijk lezen en meeleven met de vier zussen, die allemaal zo hun eigen weg door het leven aan het vinden zijn. Maar het is ook vervreemdend. Deels omdat de tijd waarin het zich afspeelt zoveel verschilt met de tijd waarin wij leven, deels door de moraal die er zo duimendik bovenop ligt. Vier zussen van 17, 16, 14 en 12 jaar die samen een Genootschap hebben waarmee ze nuttige dingen doen? Die elkaar voortdurend liefdevol vermanen en aansporen het goede te doen? Ik zie het niet zo snel voor me, in het echt. Maar goed, tijdsbesteding en omgangsvormen waren toen ook heel anders, wij kunnen het ons haast niet meer voorstellen.
Het is lastig dit boek te duiden. Het werd destijds onmiddellijk een groot succes en er zijn vele herdrukken en meerdere verfilmingen van geweest, de laatste dus recent nog. Het is geen slecht boek, af en toe vond ik het zelfs prettig om te lezen over deze dienstbare, op zichzelf reflecterende en tevreden zussen. Kom daar nog maar eens om in de moderne jeugdliteratuur.
Toch vraag ik me af voor welke doelgroep dit boek precies is heruitgegeven. Vrouwen zoals ik, die ergens nog herinneringen hebben aan de gelijknamige jeugdserie en nu nieuwsgierig zijn naar de film? Vrouwen van een generatie boven mij, die er wellicht warme herinneringen aan koesteren? De nieuwe generatie jong volwassenen?
Ik kan me eerlijk gezegd moeilijk voorstellen dat de laatstgenoemde groep er nog aan begint. Daarvoor is het toch wat taai, de uitstekende vertaling ten spijt. En eigenlijk is dat jammer, want het boek kan een mooi tegenwicht bieden aan menig hippe Young Adult van tegenwoordig. Bovendien geeft het een kijkje in het leven van 150 jaar geleden, in Amerika weliswaar, maar toch. Het kan je wereldbeeld zomaar weer wat dieper maken, en je doen verlangen naar een wereld van eenvoud, rust en lieflijkheid.
Inspirerend dus, en ook leerzaam. Voor de doorzetter.
GO