In 1966 was er nog geen Bijbel in Gewone Taal. De meeste mensen lazen de Bijbel in de vertaling van 1951 of in de Statenvertaling. En er waren nog niet zoveel kinderbijbels als er nu zijn. En er waren ook mensen die de Bijbel niet lazen. Daarom vertelde Karel Eykman de bijbel in ‘gewone mensentaal, heel direct en heel gewoon’ voor kinderen. Begrijpelijk, zodat iedereen het snapte’. En omdat de taal van de Bijbel in die tijd vooral deftig en minder begrijpelijk was, waren er veel mensen die vonden dat dat niet kon. Maar…ze dachten er waarschijnlijk niet aan dat er op die manier heel veel mensen zo met de verhalen van de Bijbel in aanraking zouden komen.

Karel Eykman wilde dat de Bijbelse verhalen wat dichter bij de mensen kwamen. Hij gebruikte heel gewone taal, heel direct, en heel aansprekend. Hij heeft een heel groot gedeelte van de Bijbelse verhalen herverteld. Geen enkele kinderbijbel is compleet. De meeste kinderbijbels beginnen wel bij Genesis, bij het scheppingsverhaal, Karel Eykman begint bij het verhaal van Abraham. Het scheppingsverhaal vertelt hij na de verhalen over de profeten. Eykman vertelt veel verhalen over de schepping, over Abraham, over de uittocht uit Egypte en de woestijn, over de Koningen, over de profeten, Esther, en de Psalmen. En bij het Nieuwe Testament vertelt hij de verhalen uit de tijd van Jezus op aarde, over de eerste kerk en de reizen van Paulus en over Openbaringen, over het zal zijn op de nieuwe aarde. ‘Zo is de stad waar God zelf wil wonen. Hij komt daar wonen tussen de mensen’.

Wat bijzonder is aan deze bijbel is

1. het  directe, frisse, eigentijdse taalgebruik. Het leest heel prettig voor.

2. de keuze van de verhalen. Er zijn weinig kinderbijbels die zoveel aandacht besteden aan de profeten uit het Oude Testament en ook aan Openbaringen.

3. De boodschap. Eykman laat in heel veel van zijn verhalen zien dat ‘opkomen voor onrecht’ een Bijbelse opdracht is. Hij laat dat regelmatig zien. Dat is mooi. God wil geen rijken die profiteren van armen. Kijk maar eens hoe Eykman dat beschrijft in het verhaal over Amos (blz. 112) / #fragment

En opeens was daar Amos. Hij liep door de straten, hij kwam langs de grote huizen met de tuinen, hij zag hoe de mensen daar leefden, hij zag hoe de deftige dames daar een feestje vieren. En hij riep ‘Smaakt het, dames? Stelletje opgedirkte prijskoeien! Dat hangt maar languit in bankstellen, dat zegt alleen maar ‘schenk nog eens in’ en ‘geef eens wat aan’. Die schoentjes die je draagt zijn betaald van het geld van arme sloebers die nu nog in de schulden zitten. Die kleedjes waar je op loopt zijn gemaakt door mensen die zelf nauwelijks te eten hebben. Zo rollen jullie maar door als een dikke wagen en wie in de weg staat duwen jullie opzij. Denken jullie dat dat zo door kan gaan? Langzamerhand raken jullie zo vol, zo zwaarbeladen dat jullie vastraken als een grote glimmende pronkwagen in de modder vastloopt’.   (…)

Nee, zei Amos, dat lukt me niet. God roept dat het verkeerd gaat met jullie. Als een leeuw brult, wie schrikt daar niet van? Als God schreeuwt, hoe kan ik dan mijn mond houden?

Eykman heeft een duidelijke onorthodoxe manier van zeggen en is een verademing voor wie niet zoveel kan met ‘zoete woorden’. Zijn boodschap is nuchter. Mooi is dat hij in zijn verhalen de woorden van de Psalmen en de lofzang van Maria vervlecht, zoals bijvoorbeeld bij het geboorteverhaal van Jezus. ‘Van nu af zullen ze moeten toegeven dat God sterker is dan ze dachten. Dan merken ze het wel, al die hoge heren, die in de war zullen raken als mijn zoon eraan komt. Dan vallen ze van schrik van hun dure stoelen af’.  Ook hier merk je dat Eykman laat merken dat God een God van recht is en een hekel heeft aan onrecht.

Eykman zegt niet met zoveel woorden dingen als ‘Jezus is voor je zonden gestorven’, of ‘Hij is je redder’, maar hij laat wel merken dat met Jezus’ dood alles pas begint ‘Ik dacht, zei Lukas, ‘ik dacht: Jezus is dood, dus alles is afgelopen. Maar het is helemaal niet afgelopen met Jezus. Het begint nu pas goed’.  En als Jezus naar de hemel is gegaan zegt Petrus ‘Wat staan we hier nu naar de hemel te staren? Het komt nu op ons aan. Wij moeten overal gaan vertellen wat we gehoord hebben en wat we hebben meegemaakt. Ik geloof dat het eens zo zal worden op aarde dat Jezus weer bij ons komt wonen’.

Deze kinderbijbel zal in de smaak vallen bij nuchtere christenen, die met beide benen op de grond staan, en zeer waarschijnlijk ook bij alle betrokkenen van Goot 500, een organisatie van Tear die opkomt voor onrecht in de samenleving en de wereld eerlijker wil maken. Precies die opdracht die ook in de bijbel staat.

In 1966 konden we -als orthodoxe christenen – nog niet zoveel met de taal van Karel Eykman in Woord voor Woord. Nu, vijftig jaar later in 2016, verwacht ik dat ‘Woord voor Woord’ omarmd zal worden. Ik wens ‘Woord voor Woord’ veel betrokken lezers en toehoorders toe. September 2022 is Karel Eykman overleden.

AP