Vluchteling: de titel van een – helaas – tijdloos boek. Bevat drie verhalen uit drie momenten in de geschiedenis, over mensen op de vlucht. Aangrijpend, droevig, hartverscheurend, spannend, ontroerend, confronterend.
Inhoud:
Gratz laat drie verhaallijnen zien. De eerste over de Joodse Josef uit dertiger-jaren Duitsland. Na de Kristallnacht vluchten ze weg en zoeken hun veiligheid in een boot onderweg naar Amerika. Josefs vader is zwaar getraumatiseerd uit een concentratiekamp gekomen. Josef herkent zijn vader niet meer. De sterke man die zijn vader was bestaat niet meer. ‘Het is een valstrik, zei papa, toen ze de deur van de hut achter zich dicht hadden gedaan. Hij keek om zich heen in de kleine ruimte alsof de muren op hem afkwamen. ‘Ze zullen ons gauw genoeg komen halen’, zei hij. Dat had de bruinhemd ook tegen Josef gezegd.
Het tweede verhaal is van de Cubaanse Isabel in de jaren ’90. Cubanen lijden honger, het land is onrustig, Castro is nog steeds aan de macht. Isabels familie en buren vluchten op een zelfgemaakte boot richting Amerika, waaronder Isabels hoogzwangere moeder. Slagen ze erin Amerika te bereiken? ‘Nee…nee! Ze komen me halen! riep papi. Isabel liet zich in het water vallen en zwom een paar slagen naar de boot. Haar vader klom al over de rand. ‘Start de motor!’ schreeuwde hij. ‘He, wacht op mij! riep Isabel en ze spuugde zeewater uit. Met een hand hing ze aan de boot en keek weer achterom . De twee agenten renden met opgetrokken knieen door de branding. Maar het ergste was dat de andere politiemannen nu ook aan kwamen rennen, recht op de bot van de Castillo’s af’.
Het derde verhaal is over de Syrische Mahmoud, wiens huis gebombardeerd wordt. Eigenlijk heeft de familie al te lang gewacht om te vluchten. Een reis over de vlucht door Europa, langs mensensmokkelaars. Overleven ze? Komen ze aan in het ‘veilige Westen’? ‘Zijn vader wachtte tot er even niet werd geschoten en kroop toen terug naar de auto. Youssef, niet doen! riep mama. ‘Wat wil je? Mahmouds vader dook onder de stoel voorin en griste de Iphone en de oplader uit de Mercedes. Op hetzelfde moment werd de auto weer onder vuur genomen’.
De verhalen van Josef, Isabel en Mahmoud zijn gebaseerd op waargebeurde verhalen. Heel bijzonder en (zelfs) geloofwaardig is het plot van het verhaal waarin de verhalen samenkomen.
De drie verhalen worden afgesloten met drie kaarten van de vluchten van Josef, Isabel en Mahmoud en een verantwoording van de auteur over de verhalen. Wie daarin werkelijk bestaan hebben en wat er gebeurde in de geschiedenis.
Diep ingrijpende verhalen die laten zien hoe je – zonder dat je dit wilt of veroorzaakt hebt, buiten je schuld, door de oorlog, de politieke situatie – in een situatie komt dat je het vege lijf wilt redden en niet anders kunt dan vluchten, om in leven te blijven.
Het boek houdt je heel confronterend een spiegel voor. In Nederland (of in het vrije veilige Westen) kunnen we in een veilige bubbel leven en veilig in de krant lezen over de hartverscheurende situatie van iemand anders ‘ver weg’. Blijven we toekijken? Wat doen wij?
Auteur Alan Gratz roept aan het eind van het verhaal op om vluchtelingen te steunen en geeft aan dat een deel van de inkomsten uit de verkoop van dit boek naar vluchtelingenkinderen wereldwijd gaat.
De New York Times schreef over dit boek ‘Sommige boeken zijn meeslepend en andere zijn belangrijk. Vluchteling is het allebei’.
Dit boek wensen we heel veel lezers toe. Alle boeken van Alan Gratz zijn aanraders. Lees ook Projekt 1065, ‘De jongen die tien concentratiekampen overleefde’ en ‘Erecode’.
Lees ook ‘Bede aan de zee’ van Khaled Hosseini’, De Bezige Bij, een gedicht van een vader aan zijn zoontje Marwan, geïnspireerd door het verhaal van Alan Kurdi, de 3-jarige Syrische peuter-vluchteling die september 2015 verdronk tijdens een poging veilig Europa te bereiken.
AP
Koop dit boek bij de plaatselijke boekhandel