In de zomer van 1944 staat er in Oosterbeek ineens een raadselachtig meisje bij Jochem op de stoep. Is ze een verraadster of onderduiker? Ze brengt het leven van Jochem en zijn moeder in gevaar! Jochem moet samen met Martje proberen te overleven, want de oorlog komt op 17 september, bij Arnhem, ineens heel dichtbij…
Met dit boek won Jeanette Molema het Hoogste Woord 2018.
Jochem en Sim zijn beste vrienden, ze wonen dichtbij elkaar. Hun vaders zijn er niet meer, allebei verdwenen in de oorlog. De jongens weten niet waar hun vaders zijn. Ik mis vader zo dat mijn hele lijf er pijn van doet. Vader is er niet en het lijkt alsof de wereld vergaat.
Zomaar ineens komt Martje in het leven van Jochem en zijn moeder. Ze gaan voor haar zorgen tot de oorlog voorbij is. Maar wie is Martje eigenlijk? Er zijn veel geheimen rond haar. Martje vraagt en praat wel veel , maar zegt niks. Al vermoedt Jochem wel iets.
Het is een onzekere tijd, met angst, onzekerheid. De ramen zijn geblindeerd. Toch doet Jochem het raam ‘s nachts open. De avondlucht van september waait in mijn gezicht. Ik doe het raam verder open en adem diep in en uit. Zachte wind is de adem van God, zegt moeder. De adem van God waait over alle landen, over slechte en goede mensen. Hij waait over helden en lafaards. Hij waait over iedereen. Ik doe het raam dicht.
De jongens belandden midden in de slag bij Arnhem. Eerst verstoppen ze zich bij elkaar in de schuilkelder, maar later moeten ze vluchten. De straat ziet eruit alsof een reusachtige knettergekke tandarts in een razend tempo verrotte kiezen heeft getrokken. Bomkraters, rokende stenen, boomtakken en oorlogstuig liggen overal verspreid en een misselijkmakende stand van rook en verschroeid vlees dringt zich in mijn neusgaten.
Even hopen de jongens dat de oorlog voorbij is, maar helaas is dat niet zo. Ze moeten zien te overleven. Ze komen terecht bij een oude man, waar ze een poosje blijven, tot ze ineens weg moeten. Dan gaan ze naar de vader van Jochems moeder. Daar wordt Jochem steeds meer duidelijk. Maar voor het zover is, vervreemdt hij van Sim en voelt hij zich hopeloos alleen. De oorlog is ook in Jochems leven gekomen. In de oorlog heeft iedereen geheimen, zelfs mijn beste vriend. En wie kan hij nu eigenlijk vertrouwen? Wie is wie?
Jeanette Molema is een mensenmens en dat merk je in haar verhalen. Ze schrijft mooi en beeldend. Je kunt goed meeleven met de hoofdpersonen, met hun emoties, onzekerheden, woede. Ze laat mensen van ‘vlees en bloed’ zijn, mooie en geloofwaardige personages. Je kunt je voorstellen dat Jochem niets begrijpt van het geheimzinnige meisje Martje. Wie is ze? Waarom is ze bij hen in huis? Sim lijkt meer te begrijpen, maar hoezo?
Het verhaal heeft drie delen. I Het begin van het einde. II De slag. III De vlucht.
Een bijzondere keuze – waarvan ik me afvraag waarom de uitgever dit gedaan heeft – is het feit dat ieder hoofdstuk wordt ingeleid met een korte informatieve tekst over het verloop van de oorlog in die tijd rond Arnhem. Het combineert feit en fictie, maar haalt je als lezer wel telkens uit de leesflow, uit het verhaal.
Ondanks dit aandachtspunt, is ‘Onder vuur’ een prachtig verteld verhaal over een waargebeurde episode uit de Slag bij Arnhem. De auteur werd voor dit verhaal geïnspireerd in het Airborne Museum in Oosterbeek, waarna ze zich uitgebreid documenteerde en betrokkenen interviewde.
Begin 2017 kwam nog een jeugdboek over de slag bij Arnhem uit, geschreven door Jan Heerze, getiteld Nergens meer veilig. En de titel ‘Onder vuur’ kwam najaar 2017 ook terug in een jeugdboek van Rijk Arends over het laatste oorlogsjaar van de Tweede Wereldoorlog in Opheusden.
‘Onder vuur’ is een aanrader in de stapel boeken over de Tweede Wereldoorlog, 12+.
AP