‘Het tehuis tussen de rivieren’ van Judith Janssen en ‘Het verborgen dorp’ van Leendert van Wezel zijn de eerste delen in een serie waarin de geschiedenis van Nederland tot leven komt. In ‘Het tehuis tussen de rivieren’ is de 12-jarige Saar hoofdpersoon. Haar moeder is twee jaar geleden overleden, haar vader drinkt zijn loon weg en Saar en haar kleine broertje proberen te overleven. Tot buurvrouw Jans iets geregeld heeft. ‘Het was het beste voor iedereen’.
Deze serie heeft een perfecte aftrap met twee boeken die beiden een mooi tijdsbeeld geven. ‘Het verborgen dorp’. Leendert van Wezel over slavernij in Suriname, en dit boek over armoede in de 19e eeuw in Nederland. Hoe moest je je redden als je geen moeder had, je grote zus in de gevangenis zat, en je als 12-jarige voor je kleine broertje zorgt, maar eigenlijk ook niet weet hoe.
En daarom heeft de buurvrouw iets bedacht wat het beste is voor iedereen. Zonder dat Saar het goed begrijpt, is ze onderweg naar een tehuis in Zetten. Ze heeft geen idee waar dat is en hoe ver het van Leiden af is. Haar broertje Siem is achtergebleven. ‘Buurvrouw gaat voor ons zorgen, Siem’. Maar Saar wordt ondertussen gepijnigd door een schuldgevoel. Ze laat haar broertje in de steek, terwijl zij haar stervende moeder heeft beloofd voor hem te zorgen. Hoe moet dat nu?
Na een lange reis met de trein, de postkoets en het pontje komt Saar aan in het tehuis. Ze ziet een groep meisjes met dezelfde jurken en schort en begrijpt dat ze straks bij deze groep zal horen. En terwijl Saar zich in Leiden zelf heeft moeten redden, wordt ze nu geleefd door regels, taakjes en werken. Ze moet wennen, maar daar wil ze eigenlijk niet aan toegeven want ‘waarom zou ze luisteren naar die dames die zeggen dat ze hier zal blijven? Ze weten niet van haar belofte aan ma. Ze weten niet van papa’s woedeaanvallen. Ze zullen het vast goed bedoelen, maar hoe weten zij wat het beste is voor haar, en vooral voor Siem? Een paar dagen, twee of drie, meer heeft ze niet nodig. Dan gaat ze terug naar Leiden, ja, ze moet terug! Alleen moet ze nog zien te vinden hoe… (blz. 16)
Saar krijgt een vriendin Els, die haar een beetje wegwijs maakt in het nieuwe huis. Ze moet handwerken in de naaikamer, wat niks voor haar is. En ontdekt dat je gauw straf krijgt. Ze gaat er naar school, waar de meester ontdekt dat ze goed in leren is en zou kunnen doorleren op de Normaalschool, zodat ze juf kan worden. Ze plukt kersen bij de boer, maar ook daar kan ze niet van genieten. Saar wil haar best niet doen, ze wil dat ze haar wegsturen, zodat ze naar huis kan. Als ze merkt dat dit plan niet werkt, denkt ze na over een ander plan om weg te gaan.
Op zondag in de kerk vindt ze haar oudere zus, Zus terug. Ze mogen elkaar ontmoeten. Saar heeft ze een brief naar haar vader geschreven en tot haar stomme verbazing komt hij haar inderdaad bezoeken. Hij zegt zijn leven te hebben gebeterd, geen drank meer aan te raken, goed voor Siem te hebben gezorgd en zijn dochters mee wil nemen naar Leiden. Saar is blij, maar Zus is afwachtend. Zullen ze een nieuwe start in Leiden kunnen maken?
In dit verhaal voel je hoe kinderen in de 19e eeuw die zich zelf maar moesten zien te redden, als hun ouders er niet meer waren of er een potje van maakten.De 12-jarige Saar had geen tijd om te puberen, ze was altijd aan het zorgen. Judith Janssen laat zien hóe anders het leven van kinderen in de 19e eeuw was, door haar verhalen begrijp je de gevoelens en gedachten van kinderen heel goed. En je krijgt een inlevend beeld van de schrijnende armoede, eenzaamheid bij kinderen, honger, jezelf moeten redden, en de zorg door huizen van de Heldring Stichting in Zetten, een organisatie die nog steeds bestaat.
Kijk voor meer informatie over deze tijd op de website van de canon uit die tijd.
Het boek heeft een mooi verzorgd ‘serie’-omslag, met een egaal-gekleurde onderkant, waarbij de titel + auteur in een ovaal zijn opgenomen. Op de bovenrand van het boek een bij het verhaal passende illustratie van illustrator Marieke ten Berge. Het boek heeft een echt ‘school-leesboek-serie-layout’ en heeft een prettige letter en bladspiegel. In het boek zijn geen illustraties opgenomen.
Aanrader!
Voor bovenbouw basisonderwijs, groep 7-8.
AP
Koop dit boek bij de plaatselijke boekhandel